Επίσκεψη κατ'οίκον

Πρώτη φορά τον έβλεπα (και μάλλον δεν του'χει μείνει αρκετός χρόνος για να ξανανταμώσουμε).
Καθισμένος στο κρεβάτι με τα χέρια να πιέζουν το στρώμα,κάτισχνος με προχωρημένη αλωπεκίαση,πάλευε να μιλήσει στα διαλείμματα του βασανιστικού βήχα που τον τυραννούσε.
Αδύνατον να ξαπλώσει,η δύσπνοια γίνονταν τότε αφόρητη,αδύνατον να περπατήσει,οι δυνάμεις του είχαν εγκαταλείψει το αποστεωμένο του κορμί,κάθονταν στο κρεβάτι κι ανέπνεε γρήγορα κι αχόρταγα.
Οι γιατροί αυτό το σύμπτωμα το λέμε ορθόπνοια,ο άνθρωπος ανακάθεται για ν'αναπνεύσει επαρκώς,αφού αν ξαπλώσει, η άνοδος του διαφράγματος περιορίζει τα ήδη νοσούντα πνευμόνια κι η αναπνοή δεν επαρκεί.
Έπασχε από καρκίνο του πνεύμονα,δε χρειαζόταν να το πει,δεν ήταν αναγκαία η αναζήτηση του ιστορικού.Ήταν σε στάδιο προχωρημένο,λίγη ζωή του απέμενε.
Τον εξέτασα,του μίλησα,του 'γραψα μια συνταγή για την τιμή των όπλων (παρηγορητική θεραπεία το λέμε εμείς οι γιατροί).
Έβγαλε να πληρώσει,απόδειξη δεν ήθελε,τον χτύπησα στον ώμο ευχόμενος "περαστικά" κι ύστερα βγήκα στο διάδρομο για να μιλήσω με τη γειτόνισσα που "τον έχει στο νου της".Της είπα αυτά που απέφυγα να του αποκαλύψω,οδηγίες κυρίως για την περίπτωση που επιδεινωθεί, πότε ν'αναζητήσει εφημερεύον νοσοκομείο και "αν χρειαστείτε κάτι,τηλεφωνήστε μου".
Βγήκα στο δρόμο κι άνοιξα το γκάζι της μοτοσικλέτας να νιώσω τον αέρα της ζωής πάνω μου,να φύγω μια ώρα γρηγορότερα απ'το δωμάτιο της αγωνίας που μύριζε αρρώστια και θάνατο...

Η δουλειά μας έχει να κάνει με τη ζωή και το θάνατο,οι άνθρωποι μας ανοίγουν το σπίτι τους για να μας εμπιστευτούν τον πόνο,την αγωνία,το φόβο,την απελπισία.Ξεγυμνώνουν το σώμα κι ένα κομμάτι της ψυχής τους μπροστά μας,μήπως και μπορέσουμε ν'απαλύνουμε το απεχθές φορτίο.Δεν είναι πάντοτε εύκολο,συχνά δεν είναι καν εφικτό.

Υπάρχουν στην ιατρική πράξη ζητήματα που κανένα Πανεπιστήμιο δεν πραγματεύεται: ψυχική προσέγγιση του αρρώστου,ενημέρωσή του,απόκρυψη επώδυνων πληροφοριών ή πλήρης αποκάλυψή τους,όρια της θεραπευτικής παρέμβασης,η ευθανασία ως ατομική επιλογή απέναντι σε άγραφους κώδικες μέχρις εσχάτων θεραπευτικής κι ένα σωρό άλλα.
Οι ίδιοι οι γιατροί,αποφεύγουμε να τα κουβεντιάζουμε μεταξύ μας.
Μπροστά σε ανίατες περιπτώσεις,το πεδίο του αυτοσχεδιασμού είναι ανοιχτό για κάθε γιατρό.
Η Ιπποκρατική παραίνεση περί αμερόληπτης προς τον ασθενή προσέγγισης καταλύεται στην πράξη,αφού ο γιατρός-μη διαθέτοντας τεκμηριωμένες οδηγίες-επιστρατεύει την προσωπική του φιλοσοφία,τις ηθικές του αντιλήψεις,την αισθητική και μεταφυσική προσέγγιση του επερχόμενου θανάτου,προκειμένου να συμβουλέψει τον ανιάτως πάσχοντα.

Φυσικά δεν πρόκειται να προτείνω κάτι,διαπιστώσεις κάνω.
"Θανάτου ένεκα,Πολιτείαν ατείχιστον οικούμεν" γράφει ένα ανώνυμο σχόλιο στον Επίκουρο.
Αλλά και μπροστά στο αναπότρεπτο,ένα σωρό διεκδικητές διαγκωνίζονται να επιβάλλουν τη δική τους προσέγγιση:
-Η ιατρική αυθεντία,διεκδικεί τη "μέχρις εσχάτων θεραπευτική",εν ονόματι ενός κενού ανθρωπισμού.Ο άνθρωπος,στις τελευταίες του στιγμές,δε λογίζεται σαν ον που υποφέρει και αγωνιά,αλλά σαν θεραπευτικό πρωτόκολλο που πρέπει να εκπληρωθεί.Τι κι αν υπάρχουν στιγμές που οι θεραπευτικές παρενέργειες υπερβαίνουν την προσδοκώμενη κλινική βελτίωση? Τι κι αν μόλις φτάσουμε σ'αυτό το σημείο,είναι μάταιος κόπος οι περαιτέρω αιμοληψίες/παρακεντήσεις του ετοιμοθάνατου κορμιού? Η οίηση του θεράποντος αρνείται πεισματικά να αναθεωρήσει.Έχω συναντήσει πολλές τέτοιες προσεγγίσεις στο χώρο μας.
Έχω δει όμως-ευτύχησα σ'αυτό- και τον θεράποντα που ξέρει να αναλαμβάνει την ευθύνη της μη-θεραπείας.
Είναι ευθύνη του γιατρού να επιλέξει τη θεραπεία,αλλά και να κρίνει πότε κάθε θεραπεία είναι μάταιη!
Οι περισσότεροι από εμάς,είμαστε καλοί στο πρώτο σκέλος και αποφεύγουμε εντέχνως το δεύτερο,επικαλούμενοι λόγους "ανθρωπισμού": "και έσεται η εσχάτη πλάνη,χείρων της πρώτης"...
-Ο δεύτερος διεκδικητής της προθανάτιας προσέγγισης είναι τα θρησκευτικά δόγματα.Και ως δόγματα,είναι αναπόφευκτα ανελαστικά.Οι μάρτυρες του Ιεχωβά αρνούνται να υποβληθούν σε μετάγγιση αίματος για λόγους θρησκευτικών πεποιθήσεων.Η εκκλησία της Ελλάδας αρνείται να τελέσει εξόδιο ακολουθία στους αυτόχειρες αφού τους θεωρεί αμαρτήσαντες! Η αλήθεια είναι πως υπάρχουν εξαιρέσεις στο ζήτημα,αλλά δεν παύει η αυτοκτονία να είναι καταδικαστέα.Με το ίδιο σκεπτικό (άρνηση του δικαιώματος στον άνθρωπο να θέσει τέλος στη ζωή του) η εκκλησία αρνείται στη γυναίκα το δικαίωμα να διαθέσει το σώμα της κατά τη βούλησή της (καταδίκη των αμβλώσεων,ακόμη και στα αρχικά στάδια της σύλληψης,με το επιχείρημα πως πρόκειται για φόνο)!
Για παρόμοιους λόγους αποστρέφεται την ευθανασία ενώ,υπάρχουν και ζηλωτές που καταδικάζουν τα αντισυλληπτικά δισκία!

Ούτε μπροστά στο θάνατο λοιπόν ο άνθρωπος δεν έχει ασυλία!
Θεράποντες με "θεϊκό σύνδρομο" τον καταδικάζουν σε αέναη θεραπεία!
Ιερείς άκαμπτης δογματικής του επιβάλλουν παθητικότητα μέχρι τέλους!
Πολιτείες ανεπαρκώς εκκοσμικευμένες-όπως η Ελληνική-του απαγορεύουν άλλους τρόπους ταφής πέραν των αποδεκτών από την "επικρατούσα στην Ελλάδα θρησκεία"!
Οι άνθρωποι δεν μπορούν να περιτοιχίσουν το θάνατο.Οι θεσμοποιημένες αυθεντίες όμως,το επιχειρούν! Επελαύνουν προς τους ανεμόμυλους ως καρικατούρες Δον Κιχώτη,δίχως το άλλοθι της παραφροσύνης,μα με τη φαιδρή σοβαροφάνεια του επαίοντος.

Ας επιστρέψουμε στον δυστυχή του σκοτεινού δωματίου.
Όταν ο άνθρωπος φεύγει,χρέος του γιατρού είναι να του απαλύνει-αν μπορεί-την αγωνία.
Δυο πράγματα συνήθως φέρνουν αγωνία: ο πόνος και η δύσπνοια.
Κι αν για τον πρώτο,υπάρχουν ισχυρά αναλγητικά στο οπλοστάσιό μας,για τη δεύτερη λίγα μπορούμε να κάνουμε.Έχω δει ανθρώπους που υπέφεραν, να φεύγουν ήρεμοι υπό την επήρεια ενός ισχυρού ναρκωτικού.Αλλά όσοι δυσπνοούσαν και δεν τους έφτανε ο αέρας,έφευγαν μεσ' στην αγωνία,φορώντας μια μάσκα οξυγόνου που πάλευε μάταια να τους ανακουφίσει.

Ο πάσχων,ήταν βαρύς καπνιστής.
Ξέρω πως δεν μπορούμε να προδικάσουμε το κατευόδιό μας.Αν όμως έχουμε κάποιες πιθανότητες να γλιτώσουμε την αγωνία της ασφυξίας,γιατί να τις κάψουμε στην κάφτρα του τσιγάρου?
Θα 'θελα πλάι στον κάου μπόυ του Marlboro να μπορούσα να κοινοποιήσω την εικόνα του ανώνυμου ορθοπνοϊκού!
Θα 'θελα στον καπνιστή που "το καίει για την παλιοζωή",να του θυμίσω πόσο όμορφη είναι η ζωή όταν έχεις δυνάμεις να τη ζεις!

Δε χρειάζονται πολλά πράγματα για να ζήσεις τη ζωή.
Απέφευγε τα δηλητήρια των δογματικών και μη δηλητηριάζεις εσύ τον εαυτό σου.
Συνταγή αθανασίας δεν υπάρχει,ούτε και συνταγή ευμάρειας.
Υπάρχει μόνο η δική σου επιλογή και όσα δεν εξαρτώνται απ'αυτήν.

Υπάρχουν επίσης και περιπτώσεις όπου κάθε θεραπεία είναι μάταιη: ο υπογράφων ανήκει στους θεράποντες που το ανακοινώνουν...

21/5/2013