Total Pageviews

Sunday, May 19, 2013

Τα δύο άκρα

Η πύλη του στρατοπέδου Auswitz
Gulag στη Vorkuta (ΕΣΣΔ)

Η επικίνδυνη για την ίδια τη δημοκρατία θεωρία των δυο άκρων αφήνει έκθετο τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, αλλά και τα κόμματα που συνεχίζουν να τον στηρίζουν ως εκπρόσωπο την κυβέρνησης. (Γραφείο τύπου ΣΥΡΙΖΑ, 18/5/2013)


Για να μιλήσουμε για άκρα,πρέπει ταυτόχρονα να μπορούμε να περιγράψουμε το μεταξύ τους χώρο.
Ο όρος "άκρα",κατά κανόνα αναφέρεται σε προσλαμβάνουσες χώρου (ο χρόνος έχει άκρα μόνο αν ορίσουμε συγκεκριμένης διάρκειας χρονική περίοδο).

Μια ράβδος έχει άκρα,μέση και ενδιάμεσα διαστήματα.Ένα κόκκαλο έχει διάφυση (σώμα) και επιφύσεις (άκρα).Ένας δρόμος έχει αρχή και τέλος (άκρα) και ενδιάμεσα σημεία.Μια ευθεία γραμμή,δεν έχει άκρα,θεωρητικά εκτείνεται στο άπειρο δίχως αρχή και τέλος.Ένας κύκλος,επίσης δεν έχει άκρα,αλλά η διάμετρός του έχει άκρα και μέσο σημείο.Ακόμη λοιπόν και στα κατεξοχήν εργαλεία περιγραφής του χώρου-τα γεωμετρικά σχήματα-η ανεύρεση των άκρων δεν είναι πάντοτε σαφής ούτε δεδομένη.
Τι γίνεται όμως στο χώρο των ιδεών?
Υπάρχει κάποιο στοιχείο που να επιτρέπει το χαρακτηρισμό μιας ιδέας ως ακραίας?
Το ερώτημα δεν είναι θεωρητικό.
Η ανθρώπινη διάνοια και οι επινοήσεις της είναι απεριόριστες: ζωγραφική,μουσική,γλυπτική,ποίηση και πεζογραφία,επιστημονική έρευνα,κάθε είδους έκφραση στο χώρο τη τέχνης και της επιστήμης...
Υπάρχει ακραίο καλλιτεχνικό δημιούργημα,ακραία ιδέα,ακραία φαντασίωση,ακραία επιστημονική υπόθεση?
Αν θεωρήσουμε ακραίο ό'τι υπερβαίνει τις κείμενες συνήθειες,πρέπει να παραδεχτούμε πως δίχως ακραίες υποθέσεις η επιστημονική έρευνα θα έμενε στάσιμη και το ίδιο θα συνέβαινε στην καλλιτεχνική δημιουργία αν έλλειπαν οι ακραίες συλλήψεις.Ο Αϊνστάϊν με αυτό το σκεπτικό ήταν ακραίος,όπως και ο Μότσαρτ ή ο Πικάσο.
Μάλλον λοιπόν είναι άτοπος ο όρος "ακραίο" όταν μιλάμε για τέχνες και επιστήμες.

Περνώντας στο χώρο της κοινωνιολογίας και των ηθών,ο όρος αρχίζει ν'αποκτά νόημα μόνο σε συνάρτηση με την αξιολόγηση των ανθρώπινων εμπειριών.Ο άνθρωπος και η ζωή του,οι ανάγκες του και τα συναισθήματά του,αποτελούν το κριτήριο για να χαρακτηριστεί μια κατάσταση ως "ακραία".
Ένας τυφώνας στη μέση του Ατλαντικού,δίχως επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή,σπανιότατα θα χαρακτηριστεί ακραίος.
Μια μικρότερης ισχύος καταιγίδα που προξενεί καταστροφές σε σπίτια και κοστίζει σε ανθρώπινες ζωές αντίθετα,πληρεί τις προϋποθέσεις για να περιγραφεί ως "ακραίο καιρικό φαινόμενο".
Ο όρος "ακραίο" λοιπόν αρχίζει ν'αποκτά νόημα μόνο σε σχέση με τον άνθρωπο: ακραίες θερμοκρασίες όσες δεν μπορεί ν'αντέξει ο άνθρωπος,ακραία μεγέθη όσα υπερβαίνουν κατά πολύ το δικό μας,ακραίες εμπειρίες όσες προξενούν δυσφορία ή πόνο στην πλειονότητα των ανθρώπων κ.ο.κ
Παραφράζοντας τον Πρωταγόρα ("πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος"),μπορούμε να υποστηρίξουμε πως "των άκρων μέτρον άνθρωπος".

Αν οι υποθέσεις αυτές ευσταθούν,στο πεδίο των ανθρώπινων κοινωνιών,οι συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων αποτελούν το κριτήριο για το χαρακτηρισμό της μορφής της πολιτειακής τους οργάνωσης.
Μια πολιτική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μαζική υποβάθμιση του επιπέδου διαβίωσης της ανθρωπότητας,μπορεί να χαρακτηριστεί ακραία: καθολική ένδεια,μακροχρόνια εμπόλεμη κατάσταση,λιμοί και λοιμοί σε μαζική κλίμακα είναι μερικές ενδεικτικές ακραίες καταστάσεις των ανθρώπινων κοινωνιών.
Αυτά τα φαινόμενα είναι ιστορικά καταγεγραμμένα και ενίοτε,ακόμη παρόντα κατά τόπους.
Το καίριο ερώτημα που ακολουθεί είναι: υπάρχουν πολιτικές ιδεολογίες που οδηγούν σε ακραίου τύπου κοινωνίες?
Η απάντηση έχει δύο σκέλη.
Αν διερευνήσουμε τις προθέσεις των πολιτικών ιδεολογιών,καμία δεν προπαγανδίζει την ανθρώπινη δυστυχία,το αντίθετο.Όλες ομνύουν στον άνθρωπο και στη βελτίωση της ζωής του.
Αν όμως μελετήσουμε την πρακτική εφαρμογή των ιδεών αυτών,οποτεδήποτε είχαν ιστορικά την ευκαιρία να υλοποιηθούν,τα συμπεράσματα διαφέρουν.

Εν προκειμένω,τόσο ο φασισμός,όσο και ο κομμουνισμός,μολονότι διαφέρουν ριζικά στις διακηρύξεις τους,ιστορικά υλοποιήθηκαν και οι δυο ως καθεστώτα πολιτικού ολοκληρωτισμού.
Τα φασιστικά καθεστώτα δε μακροημέρευσαν,αφού η ανάδυσή τους συνέπεσε με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο,τον οποίο αυτά προκάλεσαν και το πέρας του οποίου σήμανε και την πολιτική τους εξάλειψη.
Τα κομμουνιστικά αντίθετα,κυριάρχησαν για τέσσερις ακόμη δεκαετίες μετά το Β.Π.Π σε μεγάλο τμήμα της γης,ώστε να έχουμε επαρκές δείγμα του έργου τους: παντού,χωρίς εξαίρεση,πολιτικός ολοκληρωτισμός και γενικευμένη φτωχοποίηση.
Κατά συνέπεια και με βάση τον ορισμό των "ακραίων πολιτικών ιδεολογιών" τόσο ο φασισμός,όσο και ο κομμουνισμός, εκ των πεπραγμένων τους,δικαιωματικά εντάσσονται σ'αυτές.

Ας διερευνήσουμε κάπως διεξοδικότερα το ζήτημα.
-Τα δυο άκρα απεχθάνονται την ατομική ιδιοκτησία (corpus των ατομικών δικαιωμάτων) και ομνύουν στην κρατική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής.
-Συναινούν στην άποψη πως το άτομο δεν είναι ελεύθερο και οφείλει να δρα υποταγμένο σε αφηρημένες συλλογικές οντότητες ("ιστορικό προτσές" ή "εθνικό πεπρωμένο").
-Συμφωνούν και τα δυο πως η αντιμετώπιση της φτώχειας είναι ζήτημα κατανομής του πλούτου και όχι δημιουργίας του.
-Ομνύουν και τα δυο στην υπεροχή του συνόλου (της "κοινωνίας" ή του "έθνους")έναντι του ατόμου και των δικαιωμάτων του.
-Κοινωνούν την πολιτική τους ιδεολογία με όρους πολεμικής ("ταξική πάλη","ταξικός εχθρός","εχθρός του λαού","ιερός αγώνας" κ.ο.κ).
-Άμεση συνέπεια της στρατιωτικής ορολογίας είναι ο ακραίος κοινωνικός μιλιταρισμός οποτεδήποτε αναλαμβάνουν την εξουσία.
-Εμφορούνται από έναν βαθύ-σχεδόν μυστικιστικό-κρατικό πατερναλισμό και οικοδομούν κοινωνίες εκτεταμένου κεντρικού άνωθεν σχεδιασμού.Το Κράτος ελέγχει κάθε πτυχή της πολιτικής ζωής.
-Είναι απολύτως μη-ανεκτά σε κάθε τύπου αντιπολίτευση,αντιτιθέμενη γνώμη ή και απλή κριτική.Τα καθεστώτα τους χαρακτηρίζει απόλυτη λογοκρισία,αστυνομικός έλεγχος των πολιτών και διώξεις των αντιφρονούντων.Κοινό τους χαρακτηριστικό, το στρατόπεδο συγκέντρωσης.
-Μισούν τον καπιταλισμό,τον εμπορικό ανταγωνισμό,την ελεύθερη διακίνηση αγαθών-ιδεών-ανθρώπων.Εγκαθιδρύουν αυστηρό έλεγχο στην παραγωγή/διακίνηση/διάθεση των εμπορευμάτων,στη μετακίνηση των ανθρώπων,στη διάδοση των "αποδεκτών" αντιλήψεων.
-Αποστρέφονται την κοινοβουλευτική δημοκρατία και εγκαθιδρύουν καθεστώτα μονοκομματικής δικτατορίας.

Αυτές είναι,ενδεικτικά μόνο,μερικές σατανικές ομοιότητες του φασισμού και του κομμουνισμού,όπως τις περιγράφουν οι θεωρητικοί τους υποστηρικτές και όπως έχουν ιστορικά υλοποιηθεί.

Μήπως στον Ελληνικό χώρο η Πολιτεία τους διαφέρει?
Η ΧΑ διοργανώνει αιμοδοσίες "μόνο για Έλληνες",το ΠΑΜΕ "μόνο για τις ανάγκες της εργατικής τάξης".
Η ΧΑ σηκώνει τις μπάρες των διοδίων,ακριβώς όπως και το κίνημα "δεν πληρώνω" το οποίο κάλυψαν πολιτικά τα αριστερά κόμματα.
Η ΧΑ και το ΚΚΕ δηλώνουν την περιφρόνησή τους προς το Σύνταγμα του αστικού κοινοβουλευτισμού.
Η ΧΑ προβαίνει σε επιδρομές σε λαϊκές αγορές και νοσοκομεία προκειμένου να καταδιώξει αλλοδαπούς.Το ΠΑΜΕ αποκλείει λιμάνια και δρόμους προκειμένου να παρεμποδίσει ιδιωτικές επενδύσεις.
Η φρασεολογία περί "προδοτών","Τσολάκογλου","κρεμάλας","ανδρείκελων της Μέρκελ" σε ό'τι αφορά πολιτικούς αντιπάλους και η αντίστοιχη περί "ξεπουλήματος","τοκογλύφων","γερμανικής κατοχής" σε ό'τι αφορά οικονομικές πολιτικές με τις οποίες διαφωνούν,είναι κοινή και στα δυο άκρα.
Δυσκολεύομαι πραγματικά να διακρίνω τις διαφορές της πολιτικής τους πρακτικής.

Μπορεί φυσικά να αντιτάξει κανείς πως διαφέρουν σε επίπεδο προθέσεων,πολιτικής ανάλυσης,αισθητικής,ύφους,χρώματος και συμβόλων.
Αναμφισβήτητα έτσι είναι αφού, στην αντίθετη περίπτωση, η μεταξύ τους διάκριση θα καθίστατο πραγματικά αδύνατη.
Μόνο που η πολιτική είναι κατά κύριο λόγο πράξη.
Οι διακηρύξεις παρέχουν αβέβαιη μαρτυρία περί των πολιτικών προθέσεων.
Οι πράξεις-και οι παραλείψεις-παράγουν πολιτική.
Και στο πεδίο της πράξης, τα δυο άκρα μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό.

http://www.youtube.com/watch?v=yi5iFoMU7Ok&feature=share&list=FLJBq5hUbsXp3FNNv7_HNSYw

http://www.youtube.com/watch?v=kDwZAtE6yWY&feature=share&list=FLJBq5hUbsXp3FNNv7_HNSYw

19/5/2013






5 comments:

  1. Έχω στο παρελθόν εκφράσει διαφορετική άποψη, τουλάχιστον στην προσπάθεια εξομοίωσης της Χρυσής Αυγής με τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α., που είναι και ο πυρήνας της πολιτικής στόχευσης της θεωρίας των δύο άκρων. Θεωρώ την εξομοίωση αυτή μυωπική και επικίνδυνη για λόγους που ανέπτυξα σε εκείνο το κείμενο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι φασισμός και κομμουνισμός δεν είναι δύο ολοκληρωτικές, αντιδημοκρατικές ιδεολογίες, όπως με ενάργεια περιέγραψες.
    Μια-δυό παρατηρήσεις: Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι ο φασισμός αντιτίθεται στην ατομική ιδιοκτησία. Επίσης δεν έχει πέσει στην αντίληψη μου ότι το ΠΑΜΕ διοργανώνει αιμοδοσίες "μόνο για τις ανάγκες της εργατικής τάξης".

    ReplyDelete
  2. Υπάρχουν εντός του ΣΥΡΙΖΑ συνιστώσες απολύτως συμβατές με τον πολιτικό εξτρεμισμό.Το ΚΚΕ είναι σαφώς πιο αρτηριοσκληρωτικό απ'τον ΣΥΡΙΖΑ και συνολικά πιο ακραίο,αλλά χαίρει ανοχής από τα ΜΜΕ και την κοινή γνώμη για λόγους που δυσκολεύομαι να ερμηνεύσω.
    Τα φασιστικά καθεστώτα ασφαλώς και δεν σέβονται την ατομική ιδιοκτησία.Τα πογκρόμ εναντίον των εβραϊκών καταστημάτων είναι γνωστά.Μπορούν ίσως να ανεχθούν μορφές ιδιοκτησίας,αρκεί αυτές να ανήκουν σε ισχυρούς συνεργάτες και πάντοτε υπό το πέπλο της "πατριωτικής επιχείρησης".
    Για το ΠΑΜΕ,υπάρχει σχετική ανακοίνωση του 902:
    http://www.902.gr/eidisi/ergatiki-taxi/17382/aima-gia-tis-anagkes-tis-taxis-mas-kai-ohi-gia-ta-kerdi-tis-ploytokratias#.UZagOqGdwKk.facebook

    ReplyDelete
  3. Την ανακοίνωση αυτή του ΠΑΜΕ δεν την είχα δει. Νομίζω όμως ότι τα πογκρόμ εναντίον των εβραϊκών καταστημάτων δεν σχετίζονταν με άρνηση της έννοιας της ατομικής ιδιοκτησίας αλλά με ρατσιστική δίωξη των των φυσικών προσώπων των Εβραίων. Για τα περί "πατριωτικών επιχειρήσεων" συμφωνώ. Άλλωστε και ο εθνικισμός μια «μπίζνα» είναι (μεταξύ άλλων) και μάλιστα πολύ χονδρή...

    ReplyDelete
    Replies
    1. Στη Χιτλερική Γερμανία,υπήρχαν επικεφαλής εργοστασίων οι Betriebsfuhrer,αλλά το είδος της παραγωγής και το ύψος της,τα καθόριζε αυστηρά η κυβέρνηση (και όχι η αγορά).Αυτό άλλωστε είναι και το οικονομικό νόημα του εθνικο-σοσιαλισμού:κρατικοποίηση της παραγωγής,απόλυτα διευθυνόμενη οικονομία,κεντρικός σχεδιασμός.
      Σε αντίθεση με ό'τι πιστεύουν οι περισσότεροι,ο Χιτλερισμός είναι μορφή σοσιαλισμού βαθιά αντικαπιταλιστική και όχι όργανο των αστών...

      Delete
  4. Θυμάστε τα "αστεία" των φασιστών για τους Εβραίους και τα σαπούνια? Ο Ζίζεκ "αστειεύεται" με τα γκουλάγκ
    http://news247.gr/eidiseis/politiki/polemos_nd-syriza_gia_ta_gkoylagk_toy_slavoi_zizek_paroysia_tsipra.2261061.html

    Λυπάμαι,αλλά εξακολουθώ να θεωρώ το ίδιο απεχθές αυτού του είδους το "χιούμορ".

    ReplyDelete