Πατρίδα μου η Ευρώπη

Με αφορμή την απονομή του φετινού Νόμπελ Ειρήνης
http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-20664167
 στην Ενωμένη Ευρώπη,κάποιες σκέψεις είναι αναπόφευκτες.

Η Ευρώπη,μπορεί να οριστεί με ποικίλους τρόπους.



Γεωγραφικά,είναι ο χώρος που εκτείνεται απ'τα Ουράλια ως δυτικές ακτές της Ιρλανδίας και απ'το Νορβηγικό Βόρειο Ακρωτήρι (Nordkapp) ως τη Γαύδο στο Λιβυκό Πέλαγος.Διασταλτικά,μπορεί να συμπεριλάβει ασφαλώς την Κύπρο και την Ευρωπαϊκή Τουρκία.

Πολιτισμικά,είναι η ήπειρος που γέννησε το Κλασσικό Πνεύμα (Ελληνική αρχαιότητα),υποδέχθηκε και οριοθέτησε τις εκφράσεις του Χριστιανισμού (Βυζάντιο,Ρωμαιοκαθολική εκκλησία,Μεταρρύθμιση,Προτεσταντισμός),εμπνεύστηκε τον ουμανισμό της Αναγέννησης και έδωσε έκφραση στην ποικιλία των καλλιτεχνικών και λόγιων ρευμάτων του 19ου και 20ου αιώνα.

Πολιτικά,είναι ο χώρος που μαστίστηκε από εκατοντάδες πολεμικές συγκρούσεις με ενδεικτικές τις επιδρομές των βαρβαρικών φύλων,των Αράβων,των Τούρκων,τους μεγάλους θρησκευτικούς πολέμους του Μεσαίωνα,τις εμφύλιες θρησκευτικές και πολιτικές συγκρούσεις (η "ένδοξη επανάσταση" των Άγγλων και η "Γαλλική Επανάσταση") και τους δυο μεγάλους Παγκόσμιους Πολέμους (1914-1918 και 1939-1945).

Κοινωνικά,είναι η ήπειρος που γέννησε τις μεγάλες κοινωνικές επαναστάσεις (Κρόμγουελ και κατάργηση της απολυταρχίας του στέμματος στην Αγγλία, Γαλλική Επανάσταση-κατάλυση του βασιλικού θεσμού-διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου, Λένιν και Ρωσική Επανάσταση-εγκαθίδρυση για πρώτη φορά στην Ιστορία του σοβιετικού καθεστώτος).

Αν επιχειρήσει κανείς να προσδιορίσει τους όρους που συνιστούν Ευρωπαϊκές επινοήσεις ή συμβολές σε κάθε έκφραση του ανθρώπινου πνεύματος (μουσική,ζωγραφική,γλυπτική,θετικές επιστήμες,ιατρική,τεχνολογία κ.α) ο κατάλογος είναι ανεξάντλητος.
Δεν είναι αβάσιμο να υποστηρίξει κανείς πως η επίδραση του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού είναι παγκόσμια.
Τουλάχιστον μία ακόμη Ήπειρος-η Αμερικανική,ειδικά η βόρεια-είναι πολιτισμικά συγγενής με την Ευρώπη σε βαθμό σημαντικής συνάφειας.Η Ιστορία έχει επιβεβαιώσει τους δεσμούς που τις ενώνουν.
Αλλά και η Ωκεανία,συνιστά σε μεγάλο βαθμό,ήπειρο με έντονη Ευρωπαϊκή κουλτούρα και κοινές ιστορικές αναφορές.
Η Ευρώπη είναι αναμφισβήτητα μια οντότητα παγκόσμιας απήχησης.

Τις δεκαετίες μετά τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο,οι λαοί της Ευρώπης βρέθηκαν μπροστά σε δυο σημαντικές προκλήσεις.
Η πρώτη ήταν η ανοικοδόμηση της κατεστραμένης ηπείρου και η οικοδόμηση θεσμών που θα απέτρεπαν μελλοντικές συρράξεις τουλάχιστον τέτοιας κλίμακας.
Η δεύτερη,που σχετίζονταν άμεσα με την πρώτη,ήταν η επιλογή του κοινωνικού εκείνου μοντέλου που θα εξασφάλιζε συνθήκες κοινωνικής ειρήνης και οικονομικής ανάπτυξης ενώ ταυτόχρονα θα αποδεικνύονταν λειτουργικότερο από το μοντέλο του υπαρκτού σοσιαλισμού που είχε επιβληθεί σε μεγάλο τμήμα της Ευρωπαϊκής Ηπείρου.

Σε οικονομικό επίπεδο,προκρίθηκε το μοντέλο της μεικτής οικονομίας που επιχειρούσε να συνδυάσει την ιδιωτική επιχειρηματικότητα με το κράτος πρόνοιας,σε άλλοτε άλλο βαθμό.
Σε πολιτικό επίπεδο,προκρίθηκε ο κοινοβουλευτισμός και η αντιπροσωπευτική δημοκρατία.
Ο δρόμος δεν ήταν διόλου εύκολος και ακόμη δυσκολότερη αποδείχθηκε η υλοποίηση του οράματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης: με ποιούς πολιτικούς και οικονομικούς όρους θα μπορούσαν να συνυπάρξουν αρμονικά οι ευρωπαϊκοί λαοί?
Η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1989 και η συμβολική κατεδάφιση του τείχους του Βερολίνου,περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τα διλήμματα.Ήταν πλέον σαφές -για την πλειοψηφία τουλάχιστον των Ευρωπαίων- πως το κομμουνιστικό πείραμα είχε αποτύχει και πως τα ερωτήματα που έπρεπε επιτακτικά να απαντηθούν αφορούσαν τα συστατικά του κατάλληλου μίγματος ελεύθερης οικονομίας/κρατικής παρέμβασης που θα πρέπει κάθε φορά να προκρίνονται.
Το ίδιο ερώτημα προβάλλει επιτακτικά και σήμερα!
Η Ευρωπαϊκή κρίση χρέους και τα δημοσιονομικά ελλείμματα απειλούν τα χαρακτηριστικά του κράτους πρόνοιας που είχαν συνηθίσει οι Ευρωπαίοι.
Η κρίση του Ευρωπαϊκού Νότου, δοκιμάζει τις σχέσεις των κρατών-μελών και την Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη.
Το υψηλό κόστος παραγωγής των ευρωπαϊκών προϊόντων,δοκιμάζει την ανταγωνιστικότητά τους,περιορίζει τον πλούτο και τις θέσεις εργασίας.
Η γήρανση του πληθυσμού επιτείνει το έτσι κι αλλιώς ασφυκτικό δημογραφικό πρόβλημα και υπονομεύει τις πολιτικές κοινωνικής ασφάλισης.
Η εισροή μεταναστών από τρίτες χώρες,θέτει επιτακτικά ζητήματα ομαλής συμβίωσης,ανθρωπιστικής υποστήριξης σε συνθήκες οικονομικής κρίσης,ένταξης ανθρώπων με διαφορετική κουλτούρα στον Ευρωπαϊκό τρόπο ζωής,αλλοίωσης των πληθυσμιακών χαρακτηριστικών των ευρωπαϊκών πόλεων,ανάδυσης φαινομένων προκατάληψης και ρατσιστικής βίας.
Ο συνδυασμός των παραπάνω και άλλοι ασφαλώς παράγοντες,σκιαγραφούν τα χαρακτηριστικά της Ευρωπαϊκής κρίσης.

Δικαιολογείται άραγε σ'αυτές τις συνθήκες η βράβευση της Ενωμένης Ευρώπης με το Νόμπελ Ειρήνης?
Η απάντηση έχει δύο σκέλη.
Το πρώτο είναι ιστορικό: η Ήπειρος που μαστίστηκε από δύο Παγκόσμιους Πολέμους ,δε γνώρισε στα πλαίσια λειτουργίας της παλιάς " Ένωσης Άνθρακος-Χάλυβος",μετέπειτα ΕΟΚ και σημερινής Ε.Ε, καμία διακρατική πολεμική σύγκρουση τα τελευταία εξήντα περίπου χρόνια! Συνεπώς,ο τίτλος της ειρηνοποιού της ανήκει!
Το δεύτερο έχει να κάνει με το άμεσο μέλλον και συνεπώς εκκρεμεί να απαντηθεί ως πρόκληση: θα μπορέσει η Ε.Ε να ξεπεράσει την κρίση ειρηνικά,δίχως σοβαρές θυσίες σε επίπεδο κοινωνικών κατακτήσεων και δίχως πολιτικές εκπτώσεις στη λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας? Αν το καταφέρει,θα δικαιώσει το Νόμπελ Ειρήνης και κατά το δεύτερο σκέλος του (ας το ονομάσουμε εποπτικό)!

Προς το παρόν οι προκλήσεις είναι επιτακτικές: ο κοινοβουλευτισμός αμφισβητείται σοβαρά στην Ελλάδα,η αναγκαιότητα του κοινού νομίσματος επίσης,οι λαϊκές δοξασίες και προκαταλήψεις που υποδαυλίζονται από την κρίση και λαϊκιστές πολιτικούς και media δηλητηριάζουν τις σχέσεις των λαών της Ευρώπης.
Όσοι πιστεύουν στην αναγκαιότητα μιας κοινής συνύπαρξης με όρους κοινωνικής ειρήνης,πολιτικού και οικονομικού φιλελευθερισμού και αποτελεσματικής πρόνοιας για τους αδύναμους,οφείλουν τώρα να καταθέσουν τις προτάσεις τους και να αντιταχθούν πολιτικά στους συνηγόρους του ανορθολογισμού,της μισαλλοδοξίας,του ολοκληρωτισμού.
Αυτή είναι η πρόκληση της Ευρώπης σήμερα.

Προσωπικά,συντάσσομαι με την προσφώνηση του Βαν Ρομπέϊ: "είμαι ένας Ευρωπαίος".
Αλλά επειδή τα συνθήματα δεν προάγουν το Λόγο θα ήθελα σε κάθε σχολείο της Ευρώπης να διδάσκεται ανά τάξεις η "Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος" του Παναγιώτη Κανελλόπουλου,ενός ένθερμου Έλληνα και αυθεντικού Ευρωπαίου με βαθιά επίγνωση και των δύο τίτλων.

Αντί για σχολικά εγχειρίδια που αναπαράγουν στερεότυπα δήθεν "εθνικιστικής υπεροχής",ένα βαθιά πνευματικό έργο κατανόησης της Ελλάδας δια της Ευρώπης και μέσω της Ευρώπης.Ένα αληθινά πατριωτικό έργο.Αλλά ταυτόχρονα κι ένα έργο Ευρωπαϊκής αυτοσυνειδησίας δια του Ελληνικού πνεύματος.Ένα παγκόσμιο έργο!

"Πατρίδα μου η Ευρώπη"!
Ένας Έλληνας...

10/12/2012